Baanontwerp
Al nadenkend en bladerend ben ik langzamerhand op zoek naar een nieuw baanontwerp. Natuurlijk blijf ik bij mijn tweede virus. Het eerste is de modelbaanhobby, het tweede is Zwitserland. Al doende is mijn oog gevallen op de Albulabaan. Een baan ontwerp waar je op een relatief klein oppervlak grote variaties in de baan aan kan brengen. Veel tunnels, viaducten, hoogteverschillen en een mogelijkheid om op een klein oppervlak een aantal stations vorm te geven. Waar ik nog even over twijfelde is of het treinenbedrijf voldoende afwisselend gemaakt kan worden.
Daarom heb ik de video "1903-2003 Albulabahn" maar eens aangeschaft (van den Berg Beeldprodukties, Leiderdorp). Zeker de moeite waard en het geeft je een interessante kijk op het bedrijf en de omringende natuur. Voorwaar een uitdaging om dat vorm te gaan geven.
Al verder speurend stuitte ik op een schematische tekening van het meest aantrekkelijke gedeelte van de Albulabahn. Het gedeelte van Bergün (ofwel Bravuogn in het Reto Romaans) naar Preda is wat mij betreft de uitdaging. In werkelijkheid moest hier op een afstand (hemelsbreed) van 12.5 km een hoogteverschil van 416 meter overwonnen worden, maar de stijging mocht over het hele traject niet meer dan 3 % bedragen. Als gevolg daarvan vinden we hier een vijftal imposante viaducten en een vijftal tunnels waaronder enkele zogenaamde keertunnels.
Deze schematische tekening, weergegeven op de home pagina, vond ik uiteindelijk in een oude Bemo catalogus. Fantastisch smalspoor materiaal in schaal H0m. Inderdaad wordt dat nog de uitdaging: het juiste materiaal in schaal N bij elkaar vinden. Maar wellicht moet ik op dat gebied dan maar wat concessies doen in de komende jaren. Hoewel misschien past een deel van mijn huidige materieel eigenlijk wel op de Rhätische Bahn (zie hiervoor onder Rollend Materieel). Niet honderd procent correct, maar close.
De bovengenoemde schets geeft een beeld van het verloop van het traject. Echter geen details over de stations en de stations sporen. Al verder zoekend op het Internet vond ik de site van Sven Zeegers (www.sporenplan.nl), waar alle details van de sporenplannen van de Rhätische Bahn te vinden zijn. Heb aan Sven toestemming gevraagd en gekregen (bedankt, Sven) om een deel van de betreffende sporenplannen op deze site te kopiëren.
Op vakantie in Zwitserland ben ik tegen een folder aangelopen die het slee traject Preda - Bergün aanprijst (tweede foto in de sidebar). In deze folder staat ook het traject van de spoorbaan aardig aangegeven. Het gaf in ieder geval mij weer een wat beter inzicht in de loop van de baan. Deze informatie is gebruikt om het baanplan verder te verbeteren. De blauwe en de rode lijnen zijn de routes voor de sleetjes. De zwarte lijn - in ruwweg het midden van de tekening - is de spoorbaan.
Gewapend met deze informatie is een poging ondernomen om een weergave van het baanvak Bergün - Preda te maken met behulp van Wintrack 6.1 3D. Nu na zo'n achttien pogingen, begint het er op te lijken, maar ik ben nog niet helemaal tevreden. In eerste instantie was ik uitgegaan van het station Filisur als hoofdstation. Het station van Filisur is het station vóór Stuls. Ik ben langzamerhand tot de conclusie gekomen dat dat teveel ruimte vergt. Inmiddels is Filisur vervangen door Bergün, dus ook weer een stap dichterbij de realiteit.
Het idee is dat de stations Stuls en Spinas schaduwstations worden die onderling worden verbonden, wat dan de mogelijkheid van een interessant treinenbedrijf verder vergroot. Een andere vrijheid die ik me zelf heb toe gestaan is dat ik in een aantal van de tunnels een inhaalspoor heb aangebracht. Ook ter verhoging van de attractiviteit van het treinenbedrijf.
Hierboven ziet u het zichtbare gedeelte van de baan. Aan de linkerzijde het station Bergün. Midden boven station Muot en aan de rechter onderzijde het station van Preda. Aan de rechterzijde komen drie van de vier Albula viaducten en de twee blauwe lijnen geven de voorlopige loop van de Albula aan. Uit het zicht natuurlijk de tunnelsporen en een drietal schaduwstations (Stuls, Spinas en Filisur).
Na een bezinningsperiode heb ik in eerste instantie mijn aandacht gericht op de schaduwstations. De flexibiliteit in het baanplan zit in de schaduwstations. Daar moet ik in staat zijn om treinen tijdelijk te laten verdwijnen, op verrassende plekken terug te laten keren op de zichtbare baan, om kunnen laten keren en wat dies meer zij. Daarnaast moeten er natuurlijk een redelijk aantal complete treinen in het schaduwstation opgeborgen kunnen worden. Dat was namelijk één van de beperkingen van Modelbaan Churwalden: de opslagcapaciteit was te gering.
Dan nu de details. Aan de onderzijde van de baan komend van Preda ga je naar het onderaardse via een zesvoudige railspiraal. Uiteindelijk heb ik besloten die dubbelsporig uit te voeren, want anders wacht je wel erg lang op het tevoorschijn komen van een trein. De lengte van één omwenteling is 3.40 meter wat de mogelijkheid geeft om per omwenteling ongeveer 10 cm te stijgen/dalen.
Aan het uiteinde van de spiraal bevinden zich twee schaduwstations, Spinas aan de rechterzijde en Stuls gelegen aan de lange zijde van de baan. Vanuit Spinas kun je naar Filisur, het bovenste schaduwstation. Vanuit zowel Filisur als Stuls kan de route voortgezet worden naar Bergün. Via de driehoek tussen Stuls, Spinas en Filisur - aan de rechterbovenkant van het baanontwerp - bestaat de mogelijkheid om complete treinen om te keren en weer terug te sturen naar waar ze vandaan kwamen - met de locomotief voorop, zowel vanuit Preda als vanuit Bergün is dit mogelijk; vanuit Bergün wordt de keerlus bereden, vanuit Preda de keerdriehoek (dan rijden de treinen een deel achterstevoren).
Na nog een paar weken fijnslijpen en bijwerken, is het ontwerp in mijn ogen wel steeds beter geworden. Uiteindelijk blijft het natuurlijk nog steeds woekeren met de ruimte, maar het blijft toch wel een uitdaging om naar het grote voorbeeld te bouwen. Inmiddels hebben alle zichtbare bogen minimaal een straal R3 (= 329.0 mm). Het verloop van een aantal vrije baan secties is hier en daar wat aangepast aan de werkelijkheid: meer bochten, meer tunnels en bruggen en de ingangen van diverse tunnels zijn wat verlegd. Totale rijlengte is nu 135.8 m, waarvan slechts 27.2 m zichtbaar is. Hoogte verschil is 40.0 cm verdeeld over ruwweg 7 niveaus. Het maximale stijgingspercentage overschrijdt nergens de 2.5 %. Het ontwerp is nu definitief en dit is dan ook daadwerkelijk gebouwd.
Uiteindelijk ook het vervaardigen van 3D-beelden onder de knie gekregen, zoals uit bovenstaande plaatjes blijkt. Deze beelden geven toch weer een wat beter inzicht in de opbouw van de baan. Ik denk dus dat ik nog steeds een probleem heb met de schuine wanden van de zolder. Pas toen de verbouwing achter de rug was, kon ik op de plek zelf nauwkeurig op gaan meten wat er wel en niet past van dit plan. Tot die tijd ben ik blijven fine-tunen in het ontwerp. Iedere keer vond ik toch wel weer iets wat om verbetering vroeg.
Naarmate het leggen van de baan verdergaat, worden er steeds meer details definitief. Al doende zijn de ontwerpen van de drie stations verder verbeterd. Ten behoeve van wat meer detail worden die hier alle drie apart weergegeven. Inmiddels is ook het bovenstaande ontwerp van de schaduwstations aangepast aan de werkelijk ontstane situatie tijdens het leggen als gevolg van de aanpassing aan de zolder geometrie.
Na plaatsing van de eerste ontwerpen, heb ik commentaar ontvangen van een trouwe lezer. Hij had nog een oude Bemo catalogus in zijn bezit, waarin de plattegronden van de bovengenoemde stations stonden weergegeven. Hij is zo vriendelijk geweest om deze te scannen en aan mij op te sturen. Hierdoor ben ik in staat om de ontwerpen dichter bij de werkelijkheid te krijgen, zij het - door plaats gebrek - in sommige gevallen gespiegeld ten op zichte van de werkelijkheid. Inmiddels zijn de ontwerpen hierop aangepast.
In de nazomer van 2011 heb ik dan uiteindelijk met mijn vrouw Preda bezocht en een trip gemaakt over de Albulabahn. Inmiddels zult u begrepen hebben dat het niet mijn plan is om de situatie exact na te bouwen, maar de omgeving is wel mijn belangrijkste inspiratie bron voor het bouwen van de modelbaan. Staande op het perron van Preda heb ik een panoramafoto gemaakt. Met de computer heb ik die later gereconstrueerd en op de voortgangspagina’s vindt u een impressie van hoe het er daar uitziet.
Het hele traject loopt gedeeltelijk fictief via de volgende locaties; Filisur - Stuls - Bergün - God tunnel - Plaz tunnel - Tischbach tunnel - Muot - Korte tunnel - Albula I viaduct - Rugnux tunnel - Galerie - Albula II viaduct - Toua tunnel - Albula III viaduct - Zuondra tunnel - Naz - Preda - Albulatunnel - Spinas. De schuingedrukte delen zijn schaduwstations. De rest van de baan is in het zicht ofwel boven tafel. De scenery zal ook via deze indeling besproken worden.